Hà Nội – thủ đô ngàn năm văn hiến – không chỉ nổi tiếng với những danh thắng tuyệt đẹp mà còn là nơi lưu giữ nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Những lễ hội này không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ công ơn tổ tiên, anh hùng, mà còn là cơ hội để du khách khám phá nét đẹp tâm linh, lịch sử và phong tục độc đáo của vùng đất Thăng Long xưa. Dưới đây là bài viết tổng hợp về những lễ hội tiêu biểu tại Hà Nội mà bạn không nên bỏ lỡ.
1. Lễ Hội Chùa Hương
Lễ hội chùa Hương, diễn ra tại xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, là một trong những lễ hội lớn nhất và kéo dài nhất ở Hà Nội, từ mùng 6 tháng Giêng đến hết tháng 3 âm lịch, với đỉnh cao từ rằm tháng Giêng đến 18 tháng 2. Đây là hành trình tâm linh về miền đất Phật, nơi tương truyền Quan Thế Âm Bồ Tát từng tu hành. Du khách sẽ ngồi thuyền trên suối Yến thơ mộng, chiêm bái động Hương Tích – “Nam Thiên đệ nhất động”, và tham gia các hoạt động như leo núi, hát chèo, hát văn. Không khí lễ hội tràn ngập khói hương, hòa quyện với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ, khiến nơi đây trở thành điểm đến không thể bỏ qua mỗi dịp xuân về.
2. Lễ Hội Đền Gióng (Sóc Sơn)
Lễ hội đền Gióng tại xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, được tổ chức từ mùng 6 đến mùng 8 tháng Giêng âm lịch để tưởng nhớ Thánh Gióng – vị anh hùng đánh đuổi giặc Ân trong truyền thuyết. Đây là một trong hai lễ hội Gióng nổi tiếng nhất Hà Nội (cùng với lễ hội ở Gia Lâm), được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Lễ hội có các nghi thức đặc sắc như lễ khai quang, rước voi, dâng hoa tre lên đền Thượng, và tục “cướp lộc” cầu may. Phần hội sôi động với các trò chơi dân gian như chọi gà, hát ca trù, thu hút hàng vạn người tham gia.
3. Lễ Hội Cổ Loa
Lễ hội Cổ Loa, diễn ra từ mùng 6 đến 16 tháng Giêng âm lịch tại làng Cổ Loa, huyện Đông Anh, là dịp tưởng niệm vua An Dương Vương – người xây dựng thành Cổ Loa, kinh đô đầu tiên của nước Âu Lạc. Phần lễ được tổ chức trang trọng với nghi thức rước kiệu quanh giếng Trọng Thủy, còn phần hội lại rộn ràng với các trò chơi dân gian như kéo co, đấu vật, thổi cơm thi, hát ca trù, hát tuồng và bắn pháo hoa. Lễ hội không chỉ mang ý nghĩa lịch sử mà còn thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn” của người Việt.
4. Lễ Hội Đền Hai Bà Trưng
Lễ hội đền Hai Bà Trưng tại thôn Hạ Lôi, huyện Mê Linh, diễn ra từ mùng 4 đến mùng 10 tháng Giêng âm lịch, tôn vinh hai vị nữ anh hùng Trưng Trắc và Trưng Nhị – những người đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống quân Đông Hán. Điểm nhấn của lễ hội là nghi thức rước kiệu hoành tráng, với kiệu bà Trưng Trắc đi trước, sau đó đến kiệu bà Trưng Nhị, tượng trưng cho sự đoàn kết và tinh thần bất khuất. Ngoài ra, lễ hội còn có các hoạt động như đánh trận giả, hát quan họ, đấu cờ, mang đến không khí vừa trang nghiêm vừa sôi động.
5. Lễ Hội Làng Lệ Mật
Lễ hội làng Lệ Mật, xã Việt Hưng, huyện Gia Lâm, diễn ra vào ngày 23 tháng 3 âm lịch để tưởng nhớ Hoàng Đức Trung – vị thành hoàng có công lập nên Tây thành Thăng Long. Lễ hội nổi bật với nghi thức rước cá chép về đình, rước nước quanh giếng làng, và màn múa hạ gục rắn – biểu tượng cho ý chí chiến thắng thủy quái. Ngoài ra, du khách còn được tham gia cuộc thi nấu ăn từ cá, ếch, rắn, trải nghiệm văn hóa làng nghề truyền thống và không khí gắn kết cộng đồng đặc trưng.
6. Lễ Hội Làng Gióng (Gia Lâm)
Lễ hội làng Gióng tại xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, còn gọi là hội Gióng Phù Đổng, diễn ra từ mùng 7 đến mùng 9 tháng 4 âm lịch, tưởng niệm Thánh Gióng tại chính quê hương của ngài. Khác với hội Gióng Sóc Sơn, lễ hội này tái hiện sinh động các trận đánh giặc qua nghi thức rước cờ, duyệt tướng, và khao quân. Phần hội có các màn múa của phường Ải Lao, hát chèo, cùng trò chơi dân gian, thể hiện tinh thần khoan dung khi tha bổng tướng giặc. Đây cũng là Di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận, thu hút đông đảo du khách.
7. Lễ Hội Trò Trám
Lễ hội Trò Trám, hay còn gọi là lễ hội “Trám đen, Trám đỏ”, diễn ra tại làng Trám, xã Tứ Xã, huyện Lâm Thao (gần Hà Nội), vào ngày 11 và 12 tháng Giêng âm lịch. Lễ hội mang ý nghĩa cầu mùa, cầu duyên độc đáo với nghi thức “chém trám” – chặt quả trám đen và đỏ tượng trưng cho sự sinh sôi, phồn thực. Phần hội có hát giao duyên, múa lân, và các trò chơi dân gian, tạo nên không khí vui tươi, đậm chất văn hóa đồng quê Bắc Bộ.
8. Lễ Hội Chùa Trấn Quốc
Lễ hội chùa Trấn Quốc, diễn ra tại chùa Trấn Quốc bên Hồ Tây, quận Tây Hồ, thường tổ chức vào dịp rằm tháng Giêng hoặc các ngày lễ lớn trong năm. Chùa Trấn Quốc – ngôi chùa cổ nhất Hà Nội với hơn 1.500 năm lịch sử – là nơi linh thiêng để cầu bình an, may mắn. Lễ hội không quá rầm rộ như các lễ hội khác nhưng mang không khí thanh tịnh với nghi thức dâng hương, tụng kinh và thả đèn hoa đăng trên Hồ Tây. Du khách đến đây vừa được vãn cảnh chùa cổ, vừa hòa mình vào không gian tâm linh yên bình.
Lời Kết
Những lễ hội ở Hà Nội không chỉ là dịp để tưởng nhớ lịch sử, tôn vinh văn hóa mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người và thiên nhiên. Mỗi lễ hội mang một màu sắc riêng, từ sự linh thiêng của chùa Hương, chùa Trấn Quốc, đến tinh thần anh hùng của hội Gióng, Cổ Loa, Hai Bà Trưng, hay nét dân dã của Lệ Mật, Trò Trám. Nếu có dịp đến Hà Nội, hãy dành thời gian tham gia những lễ hội này để cảm nhận trọn vẹn hồn cốt của thủ đô ngàn năm văn hiến. Chúc bạn có một hành trình khám phá thật ý nghĩa!
