Giới thiệu tổng quan
- Tên gọi: Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam – cơ sở mới (hay gọi tắt “Bảo tàng Quân sự mới”).
- Vị trí: Đại lộ Thăng Long, xã Tây Mỗ, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội (gần Trung tâm Hội nghị Quốc gia).
- Diện tích: Tổng thể gần 400.000 m², khối nhà chính 23.000 m², gồm 4 tầng nổi + 1 tầng bán âm.
- Không gian hiện đại, quy mô lớn nhất trong hệ thống bảo tàng quân sự Việt Nam, trưng bày hơn 150.000 hiện vật, kết hợp công nghệ tương tác số và khu khí tài ngoài trời.
Lịch sử hình thành
Trước năm 1975
- Giai đoạn đầu (1959 – 1966): Tiền thân là Phòng Truyền thống Quân đội Nhân dân Việt Nam, đặt tại khu Cột Cờ Hà Nội. Đến năm 1966 chính thức thành Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, số 28A Điện Biên Phủ, Ba Đình.
- Mở rộng (1975 – 2010): Sau thống nhất đất nước, số lượng hiện vật tăng mạnh, đặc biệt là vũ khí khí tài cỡ lớn, nhưng diện tích cơ sở cũ hạn chế.
- Ý tưởng cơ sở mới (2010 – 2018): Bộ Quốc phòng phê duyệt chủ trương xây dựng bảo tàng mới tại Đại lộ Thăng Long, lấy cảm hứng từ mô hình bảo tàng quân sự quốc tế.
- Khởi công – xây dựng (2019 – 2024): Khởi công 2019, hoàn thành 2024, với kiến trúc mô phỏng hình “Ngôi sao – Đất nước – Biển đảo”, gợi liên tưởng lá cờ đỏ sao vàng.
- Khánh thành: 1/11/2024, chính thức mở cửa đón công chúng.
Bảo tàng mới kế thừa toàn bộ hiện vật từ cơ sở cũ, đồng thời bổ sung không gian trưng bày hiện đại, khu lưu trữ, nghiên cứu và giáo dục quốc phòng
Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam bắt nguồn từ Phòng Truyền thống Quân đội Nhân dân Việt Nam, thành lập năm 1956 tại khu Cột Cờ Hà Nội. Ban đầu đây chỉ là một phòng trưng bày nhỏ, lưu giữ các hiện vật và tư liệu về quá trình xây dựng, chiến đấu của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Năm 1959, Chính phủ quyết định thành lập Bảo tàng Quân đội, mở rộng từ phòng trưng bày nhỏ thành một bảo tàng độc lập. Đến năm 1966, bảo tàng chính thức mở cửa tại số 28A Điện Biên Phủ, Ba Đình, Hà Nội, gần Quảng trường Ba Đình và Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong hơn 60 năm hoạt động, bảo tàng đã lưu giữ hàng chục nghìn hiện vật, phản ánh toàn bộ quá trình xây dựng và chiến đấu của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Nhu cầu mở rộng
Sau năm 1975, đất nước thống nhất, số lượng hiện vật tăng nhanh, trong đó có nhiều vũ khí, khí tài cỡ lớn như máy bay, xe tăng, pháo, phải trưng bày ngoài trời. Khuôn viên 3,2 ha ở Điện Biên Phủ dần trở nên chật hẹp, không đáp ứng đủ nhu cầu trưng bày và bảo quản hiện vật. Vì vậy, Bộ Quốc phòng nhận thấy cần xây dựng một cơ sở mới, hiện đại, rộng hơn.
Chuẩn bị và phê duyệt dự án
Từ năm 2010, Bộ Quốc phòng khảo sát nhiều địa điểm và cuối cùng chọn khu đất gần 40 ha dọc Đại lộ Thăng Long (xã Tây Mỗ, Nam Từ Liêm, Hà Nội). Đây là vị trí thuận tiện giao thông, có thể xây dựng khu trưng bày trong nhà và ngoài trời.
Năm 2018, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt dự án, giao Bộ Quốc phòng làm chủ đầu tư.
Khởi công và xây dựng cơ sở mới
Ngày 18/12/2019, lễ khởi công Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam cơ sở mới được tổ chức. Dự án do các đơn vị thiết kế trong nước phối hợp với chuyên gia quân sự thực hiện. Ý tưởng kiến trúc “Ngôi sao – Trời – Đất – Biển” được lựa chọn, vừa thể hiện biểu tượng lá cờ đỏ sao vàng, vừa khái quát không gian chiến đấu của Quân đội Việt Nam.
Quá trình xây dựng kéo dài gần 5 năm, vượt qua giai đoạn Covid-19 nhưng vẫn đảm bảo tiến độ.
Hoàn thành và khai trương
Ngày 1/11/2024, cơ sở mới của bảo tàng chính thức khánh thành. Toàn bộ hiện vật từ cơ sở cũ, bao gồm 4 Bảo vật Quốc gia, đã được chuyển sang. Bảo tàng mới không chỉ là nơi lưu giữ lịch sử quân sự, mà còn là trung tâm nghiên cứu, giáo dục quốc phòng và là điểm nhấn văn hóa mới của Hà Nội.
Kiến trúc – không gian
- Ý tưởng kiến trúc: Biểu tượng “Trời – Đất – Biển” và “Ngôi sao vàng trên nền đỏ” thể hiện sự toàn vẹn lãnh thổ và truyền thống quân đội nhân dân Việt Nam.
- Khối chính: 4 tầng nổi, 1 tầng bán âm. Tầng 1 đón khách, trưng bày tổng quan; tầng 2, 3 trưng bày chuyên đề; tầng 4 dành cho triển lãm, hội thảo.
- Không gian ngoài trời: Quảng trường trung tâm rộng, bố trí tượng đài, cột cờ, khu trưng bày máy bay, xe tăng, pháo, tên lửa.
- Hạ tầng hỗ trợ: Hội trường, phòng chiếu phim 3D, kho bảo quản hiện vật, thư viện, café – bookshop quân sử.
- Kết nối thiên nhiên: Vườn cây xanh, lối đi bộ, hồ nước cảnh quan, tạo cảm giác thoáng rộng như “căn cứ quân sự mở”.
Khu trưng bày trong nhà
Đây là khu trung tâm của bảo tàng, chứa phần lớn hiện vật quý, tư liệu, hình ảnh và các tài liệu lịch sử quan trọng:
- Khu Lịch sử Quân đội Nhân dân Việt Nam: Trưng bày từ giai đoạn thành lập (1944–1954) với các hiện vật như vũ khí, quân trang, tư liệu chiến trường và kỷ vật cá nhân của các chiến sĩ. Khu vực này giúp người xem hình dung quá trình hình thành và trưởng thành của Quân đội trong các cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ.
- Khu Chiến tranh Biên giới và Quốc phòng: Trình bày các cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới, bảo vệ chủ quyền đất nước. Các hiện vật gồm quân dụng, súng ống, hình ảnh, bản đồ chiến lược và hiện vật di tích thực tế từ các trận đánh.
- Khu Chiến tranh hiện đại: Trưng bày các hiện vật, trang thiết bị quân sự từ giai đoạn sau 1975 đến hiện nay. Bao gồm vũ khí hiện đại, thiết bị công nghệ, phương tiện cơ giới và các mô hình chiến thuật.
Các khu trưng bày trong nhà được sắp xếp theo dòng thời gian, giúp khách tham quan đi từ quá khứ đến hiện tại, đồng thời có hệ thống màn hình tương tác, bản đồ số và các video tư liệu, làm sinh động trải nghiệm.
Khu trưng bày ngoài trời
Khu ngoài trời rộng lớn dành cho các hiện vật cỡ lớn, không thể trưng bày trong nhà:
- Máy bay chiến đấu, trực thăng, xe tăng, pháo lớn: được bảo quản trên nền bê tông chắc chắn, có mái che chống nắng mưa một phần, sắp xếp theo loại và theo giai đoạn chiến tranh.
- Khu triển lãm phương tiện cơ giới chiến đấu: xe bọc thép, xe tải quân sự, các loại pháo mặt đất, phục vụ việc tham quan trực quan, đồng thời bảo đảm an toàn cho khách tham quan.
Khu ngoài trời cũng có lối đi rộng rãi, cây xanh, bãi cỏ, tạo không gian thoáng đãng, giúp khách vừa tham quan vừa nghỉ chân.
Khu phụ trợ và dịch vụ
Ngoài khu trưng bày, bảo tàng còn có:
- Khu nghiên cứu, lưu trữ: bảo quản hiện vật quý hiếm, tài liệu lịch sử.
- Phòng chiếu phim, giới thiệu lịch sử: phục vụ học sinh, sinh viên, các đoàn tham quan.
- Cửa hàng lưu niệm, quầy thông tin: cung cấp sách, tài liệu và các sản phẩm kỷ niệm liên quan đến lịch sử quân sự.
Hệ thống trưng bày
- Hiện vật tiêu biểu: Máy bay MiG-21 số hiệu 4324, MiG-21 số hiệu 5121, xe tăng T-54B số hiệu 843, bản đồ “Quyết tâm Chiến dịch Hồ Chí Minh” – đều là Bảo vật Quốc gia.
- Chủ đề trưng bày: Từ khởi nghĩa giành độc lập, kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, bảo vệ biên giới đến hiện đại hóa quân đội.
- Công nghệ mới: Màn hình tương tác, thực tế ảo, audio guide đa ngôn ngữ, mã QR cho từng hiện vật.
- Khu ngoài trời: Hơn 200 hiện vật cỡ lớn như máy bay, xe tăng, pháo phòng không, tên lửa… tái hiện khí thế quân sự.
Không gian cảnh quan
- Quảng trường – trục chính: Lấy trục chính hướng ra Đại lộ Thăng Long, lát đá granite, cột cờ cao, phù hợp cho lễ diễu hành, kỷ niệm lớn.
- Vườn khí tài: Máy bay, xe tăng, pháo đặt giữa thảm cỏ, cây xanh, gợi cảm giác “bảo tàng ngoài trời”.
- Khuôn viên cây xanh: Bố trí cây bản địa xen lẫn cây cảnh tạo bóng mát; hồ nước điều hòa khí hậu.
- Các điểm check-in: Tượng đài, mô hình trận địa pháo, xe tăng thật – thu hút khách chụp ảnh.
- Đường nội bộ: Rộng, thuận tiện cho xe đoàn, học sinh – sinh viên.
Hoạt động & trải nghiệm
- Tham quan trưng bày chính: 2–3 giờ khám phá toàn bộ lịch sử quân sự Việt Nam.
- Triển lãm chuyên đề: Thường xuyên tổ chức về các trận đánh, tướng lĩnh, chiến dịch.
- Giáo dục quốc phòng: Địa điểm sinh hoạt ngoại khóa cho trường học, đoàn thanh niên, quân nhân trẻ.
- Sự kiện – lễ kỷ niệm: Quảng trường bảo tàng là nơi tổ chức lễ diễu binh, diễu hành, hoạt động kỷ niệm ngày truyền thống Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Cách di chuyển
- Xe cá nhân: Theo Đại lộ Thăng Long, hướng Tây Hà Nội, đến đoạn gần Trung tâm Hội nghị Quốc gia rẽ vào.
- Xe bus: Tuyến bus nội đô và liên tỉnh chạy qua Đại lộ Thăng Long, xuống điểm gần nhất, đi bộ/xe ôm 5–10 phút.
- Tour nhóm: Nhiều đơn vị lữ hành ở Hà Nội đã đưa điểm này vào hành trình “Hà Nội – bảo tàng quân sự mới”.
Lưu ý khi tham quan
- Không chạm vào hiện vật, đặc biệt là vũ khí khí tài ngoài trời.
- Ăn mặc lịch sự, gọn gàng.
- Không xả rác, không mang chất dễ cháy nổ.
- Nếu đi theo đoàn đông nên liên hệ trước để được hướng dẫn viên hỗ trợ.
